Không ít NXB đang tự để thương hiệu tuột khỏi tay mình

Tuy nhiên, cả hai trường hợp trên đều “chỉ được thực hiện sau khi có văn bản chấp thuận của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả”. Nhà văn Phạm Trung Đỉnh cũng tâm sự: “Trên cương vị là một bạn đọc, chúng tôi rất mong Luật Xuất bản sớm được đưa vào vận dụng sâu rộng hơn, triệt để và thiết thực hơn.
Mặt khác nhiều NXB quá yếu, chỉ sống dựa vào bán giấy phép xuất bản, bỏ mặc việc biên tập, in ấn, phát hành… cho đối tác kết liên.
Bạn đọc sẽ hấp thụ được những sản phẩm tốt Luật Xuất bản khi đi vào cuộc sống sẽ hạn chế được những sản phẩm kém chất lượng về nội dung và hình thức, từ đó mà người đọc sẽ được cung cấp những luồng thông tin chính thống, hấp thụ những tư tưởng đúng đắn và những sản phẩm tốt. Theo ông Hoàng Ngọc Bình, Trưởng phòng Pháp chế (Cục Xuất bản), “Chính phủ cũng như các cơ quan chức năng đang gấp rút hoàn thiện các nghị định, thông tư kèm theo để Luật sớm đi vào cuộc sống.
Một trong những nguyên do lớn nhất là việc coi xét trách nhiệm còn chưa rõ ràng, cụ thể là nghĩa vụ của đơn vị chủ quản NXB. Đối với các cơ sở phát hành là các hộ kinh dinh cần đảm bảo các điều kiện như: Chủ hộ phải thường trú tại Việt Nam; có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và có địa điểm kinh dinh xuất bản phẩm và không phải đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước.
Nhưng mặt thụ động của mô hình này cũng rất cụ thể, sách vi phạm bản quyền, sách phản cảm về nội dung, sách kích động bạo lực, tình dục, vi phạm thuần phong mỹ tục, thậm chí cả sách sai lệnh về lịch sử, xúc phạm danh nhân… hồ hết đều có dấu ấn của liên kết xuất bản. ‰ Theo kiến thức thời đại. Chính do vậy, trong Luật xuất bản 2012 đã cụ thể hơn rất nhiều về bổn phận của các nhà kết liên, ai được kết liên, điều kiện nào để kết liên, trường hợp nào không được kết liên, bổn phận của các bên kết liên… đều được quy định cụ thể, chi tiết.
Vậy đâu là nguyên do dẫn đến các sai sót trong kết liên xuất bản giờ. Điều này sẽ tạo điều kiện cho các NXB quốc gia nhiều cơ hội hơn trong hoạt động xuất bản phẩm, hạn chế được một số đối tác cạnh tranh.
Rồi phải đăng ký hoạt động với cơ quan quản lý quốc gia về lĩnh vực này, và có tên miền internet Việt Nam. Đối với tác phẩm, nếu xuất bản lần trước tiên dưới dạng điện tử thì vẫn phải chuẩn y NXB hoặc cơ quan quản lý nhà nước.
Tư nhân có đủ điều kiện thì được liên kết xuất bản Luật chưa cho phép tư nhân thành lập nhà xuất bản nhưng lại cho phép liên kết với NXB để thực hiện xuất bản từng xuất bản phẩm.
Thêm nữa, cần đấu đầu tư, nghiên cứu, đề xuất các giải pháp về công nghệ để tạo ra những tính năng mới giúp cho công tác quản lý, ngăn chặn các nội dung sai trái, cũng như hành vi vi phạm trong hoạt động xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử và quy định về sở hữu trí não.
Bạn Nguyễn Thị Thu Hiền (sinh viên năm 3, ĐH Tài chính) chia sẻ: Mình là người rất thích đọc sách, và cố nhiên rất thích được sở hữu những cuốn sách có nội dung hay và đúng đắn, nếu thị trường sách hạn chế được nạn sách lậu cũng như sách có nội dung đồi trụy thì người đọc chúng mình không phải do dự suy nghĩ và mất thời kì hơn khi chọn lựa một cuốn sách cho mình”. Trong Luật Xuất bản 2012, đáng để ý là lần đầu tiên, đối tác kết liên được chủ động biên tập bản thảo, điều mà trước đó về nguyên tắc luật chưa cho phép.
Để được như vậy bản thân đối tác phải đáp ứng một yêu cầu khó khăn là phải có bộ phận biên tập có chứng chỉ theo quy định. Trên thực tế có 65 NXB và chỉ một ít trong số đó có năng lực để tự tồn tại. Song trên thực tiễn, diễn biến của hoạt động kết liên đang ở thế ngược lại. Cuộc sống sẽ văn minh hơn”. Tôi thấy đây là câu chuyện khá thiết thực đối với nhà văn.
“Luật này được xem là rõ ràng, đầy đủ hơn trước rất nhiều. Nhiều NXB đang phụ thuộc hoàn toàn vào đối tác liên kết, trông mong họ mang bản thảo đến để “bán” giấy phép. Như vậy, Luật Xuất bản đi vào cuộc sống sẽ tạo ra một nét văn minh trong phong trào đọc sách, tạo tâm lí an tâm cho bạn đọc.
Là nhà văn có các tác phẩm được xuất bản, nhà văn Phạm Trung Đỉnh (Chủ tịch NXB Hội nhà văn) cũng hết sức lo ngại về vấn đề này: “Vấn đề bản quyền là một vấn đề không còn mới mẻ nhưng việc thực hiện nó ở ta chưa thật sự trở thành mối quan hoài lớn vì bản thân những người trong cuộc vẫn chưa đích thực hiểu biết sâu và các cơ quan chức năng chưa có những cuộc truyền bá tuyên truyền sâu rộng.
Luật như một cái thang ‘phanh’, nếu hiểu biết càng sâu thì cuộc sống của ta càng thoải mái hơn.
Luật đi vào cuộc sống sẽ góp phần đáng kể hạn chế được những tồn tại của hoạt động xuất bản từ trước cho dù còn phụ thuộc vào nhiều nguyên tố…”.
Còn những tác phẩm nào đã được xuất bản, in, phát hành hợp pháp thì được quyền phát hành trên điện tử. Bên cạnh đó, trách nhiệ m của Giám đốc - Tổng biên tập NXB được quy định cụ thể, vi phạm sẽ bị thu hồi chứng chỉ nghề.
Cơ sở phát hành phải đăng ký hoạt động Điểm mới quy định tại Luật Xuất bản lần này đó là cơ sở phát hành là doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập, trước khi hoạt động phải đăng ký hoạt động với cơ quan quản lý quốc gia và phải đảm bảo các điều kiện sau: Người đứng đầu cơ sở phát hành phải thường trú tại Việt Nam; có cọ hoặc chứng chỉ bổ dưỡng tri thức, nghiệp vụ về phát hành xuất bản phẩm do cơ sở đào tạo, bồi dưỡng chuyên ngành phát hành xuất bản phẩm trật; có một trong các loại giấy chứng thực đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc quyết định thành lập đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật; có địa điểm kinh doanh xuất bản phẩm.
Chúng ta cần có hướng dẫn cụ thể và bài bản hơn để đưa luật vận dụng thiết thực hơn vào cuộc sống ngành xuất bản”. “Theo quy định của pháp luật: đối tác không có quyền chi phối hoạt động của NXB. Luật Xuất bản 2012 có tác dụng như một chiếc “vòng kim cô” cho thị trường book vốn đang phát triển phức tạp như hiện khi dành hẳn chương 5, gồm 11 điều nêu cụ thể các vấn đề như: Điều kiện xuất bản và phát hành xuất bản phẩm điện tử; điều kiện để các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hành phát hành xuất bản phẩm điện tử; cách thức thực hành xuất bản và phát hành; kỹ thuật và công nghệ; nộp lưu chiểu; quảng cáo trên xuất bản phẩm điện tử; nhập cảng xuất bản phẩm điện tử và xử lý vi phạm… Điều đó cho thấy vấn đề hoạt động và thị trường sách điện tử đang được đặc biệt quan hoài dưới giác độ quản lý nhà nước.
Bởi thế, để khắc phục được vấn đề sách điện tử lậu thì cần phải có nhiều giải pháp,biện pháp từ nhiều góc độ, cũng như sớm xây dựng và ban hành các quy định về xử lý hành chính, hình sự với khung chế tài đủ mạnh, sát thực tại để xử lý nghiêm khắc đối với tổ chức, cá nhân chủ nghĩa có hành vi vi phạm. ” – Trưởng phòng Pháp chế, Cục Xuất bản cho biết. Ở đây cần hiểu và làm đúng ý nghĩa của việc liên kết theo hướng chủ động từ phía NXB.
Phần đông NXB còn lại thường chọn giải pháp đơn giản nhất là liên kết xuất bản với các công ty truyền thông, đơn vị làm sách ngoài công lập - một hình thức của việc “bán” giấy phép xuất bản. Nếu nghiêm khắc trong việc xử lý với các nghĩa vụ cụ thể cho từng vị trí như giám đốc, tổng biên tập, biên tập viên, đơn vị chủ quản… thì sẽ giảm bớt một số ít tiêu cực như bây giờ.
Các quy định của Luật Xuất bản về xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử đã cung cấp những chế định cơ bản mang tính nguyên tắc, là khung pháp lý quan yếu, có tính định hướng, làm cứ cho công tác quản lý, điều hành đối với hoạt động này.
Theo Luật, không phải ai cũng được quyề n biên tập sách mà phải có chứng chỉ. Vậy chương V của Luật Xuất bản 2012 góp gì đáng kể để cải thiện tình trạng này? trước nhất, các NXB đã có câu trả lời căn bản về các điều kiện để có thể xuất bản điện tử. Bởi từ nhiều năm nay, Việt Nam đã tham gia Công ước Berne, đã có Luật Sở hữu trí tuệ, Luật về tác quyền, Luật về thương mại điện tử… để xử lý ebook lậu nhưng cuối cùng nó vẫn ngang nhiên tồn tại.
Áng, có bao lăm ngành nghề, lĩnh vực mà “miếng bánh” thị trường của trên 80 triệu dân được chia thành 65 phần (65 NXB), có chăng chỉ là số ít, tỉ dụ như mặt hàng xăng dầu, chuyên chở hàng không… Giả sử mỗi NXB một năm chỉ cần bán được một đầu sách với số lượng 1,23 triệu bản theo tỷ lệ thị phần bình quân thì đã là một điều “chỉ có trong mơ” ở tình cảnh hiện giờ. Hiện giờ, các đơn vị chủ quản chỉ mới quản lý việc hoạt động, còn thả lỏng phần nội dung.
Đồng thời, quốc gia sẽ dễ quản ngại hơn nạn in lậu, xuất bản thiếu bản quyền sẽ được hạn chế. Bản quyền sách điện tử cũng đang rất nan giải ? Thị trường sách điện tử (ebook) đang gây nhiều bàn cãi về vấn đề bản quyền.
Cũng như vậy, các cơ quan, tổ chức, cá nhân muốn phát hành xuất bản phẩm điện tử phải có chừng ấy điều kiện mới được coi là “danh chính ngôn thuận”. Kết quả là cho ra đời những cuốn sách sai nội dung gây bức xúc lớn trong dư luận. Hiện giờ, cho dù thành tựu của kết liên xuất bản là điều mà không ai phủ nhận.
Vấn đề bản quyền sách điện tử nếu các tổ chức, cá nhân chủ nghĩa thực hành đúng thì sẽ hạn chế được vi phạm, vì luật đã quy định rõ, một phần vi phạm trước đây là do nhiều yếu tố, nhiều nguyên do, đặc biệt là tinh thần chấp hành pháp luật”. Có chứng chỉ hành nghề biên tập mới được biên tập sách Luật Xuất bản 2012 được xây dựng với nhiều cải tiến khi tạo ra những hiên pháp lý cụ thể trong lĩnh vực xuất bản nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ làm nghề.
Đó là cái gốc, là viên gạch nền góp phần hạn chế những sai sót. Chúng tôi xin giới thiệu những nội dung cần yếu của Luật Xuất bản sau 1 tháng có hiệu lực. Mặc dù các nhà quản lý có nhiều tiện lợi hơn trong việc quản lý các hoạt động xuất bản và phát hành xuất bản phẩm điện tử vì đã có một chuồng chồ pháp lý để quản lý cho hoạt động này. Ông Hoàng Ngọc Bình, Trưởng phòng Pháp chế (Cục Xuất bản) Có thể nói việc liên kết xuất bản được đánh giá luôn có đủ cả hai thái cực, khen hết lời và phê phán kịch liệt.
Chất lượng cuộc sống được nâng cao hơn vì ta trọng luật, nghĩa là quý trọng chính ta. Trong đó, bên cạnh năng lực, thiết bị, công nghệ điều hành và quản lý quá trình xuất bản điện tử thì còn phải có “kỹ năng chống trộm” để ngăn chặn sao chép, can thiệp phạm pháp vào nội dung xuất bản phẩm.
Tuy nhiên, việc ứng dụng các điều khoản của chương V Luật Xuất bản vào thực tại, bước đầu chắc chắn sẽ gặp phải một vài khó khăn, lúng túng và vướng mắc khăng khăng, nhưng vững chắc sẽ có hiệu quả về lâu dài. Theo đó, đối tác có thể dự hoạt động xuất bản dựa trên hình thức được NXB liên kết, ai có đủ điều kiện thì được NXB ký giao kèo liên kết.